DEN HAAG – Werkgevers die iemand van buiten de EU zonder werkvergunning laten werken overtreden de wet. Dit betreft de Wet Arbeid Vreemdelingen (Wav). Als de Arbeidsinspectie dit constateert, wordt een boeterapport opgemaakt en kan de werkgever een boete krijgen.

De boetes voor het overtreden van de Wav hebben geen gelijke tred gehouden met de ontwikkeling van de welvaart en inflatie. Daarmee is ook het afschrikwekkende effect – om illegale arbeid tegen te gaan – van de boetebedragen uitgehold.

Dat zegt de Nederlandse Arbeidsinspectie in een signaal dat door het ministerie van SZW naar de Tweede Kamer is gestuurd. De boetes zijn sinds 2005 vastgesteld op maximaal 8.000 euro voor elke Wav-overtreding. Als het boetebedrag zou zijn meegegroeid met de welvaart en inflatie, dan zou het nu op circa 15 duizend euro liggen.

De Arbeidsinspectie heeft de financiële drijfveren van werkgevers die de Wav overtreden onder de loep genomen. Doel daarvan is om na te gaan of de opgelegde boete wel in verhouding staat tot de verdiensten door de wet te overtreden.

De Inspectie ziet dat het illegaal tewerkstellen van arbeidsmigranten financieel voordeel oplevert, vaak zelfs ook nog als de werkgever hiervoor een boete krijgt. In de meeste van de 24 onderzochte zaken is het voordeel voor werkgevers zo groot, dat het betalen van een boete voor een geconstateerde overtreding minder kosten met zich meebrengt dan het normaal uitbetalen van het cao loon en de bijkomende werkgeverslasten. De kostenreductie die met de overtreding van de wet behaald wordt, is gemiddeld 60 procent.

Als voorbeeld: in 1 van de casussen zouden de arbeidskosten voor de werkgever 15.750 euro zijn als volgens de regels zou zijn gewerkt. De werkgever heeft in werkelijkheid 6.240 euro kosten (loon) gemaakt. Het voordeel bedraagt 9.510 euro. Dit is hoger dan het boetenormbedrag van 8.000 euro.

De Arbeidsinspectie heeft berekend wat de gemiddelde ‘terugverdientijd’ is, een wat cynische term in dit verband, omdat de ‘verdiensten’ door wetsovertreding ontstaan. Dus hoe lang de werkgever het voordeel moet genieten dat met de overtreding wordt behaald om het bedrag van de boete ‘goed te maken’. In bijna 90 procent van de gevallen is dat minder dan 1 jaar. Bij 7 van de 24 onderzochte situaties is de ‘terugverdientijd’ zelfs 3 maanden of minder.

Ook als de boetenormbedragen meegroeien met welvaart en inflatie worden andere maatschappelijke kosten, voor bijvoorbeeld extra druk op woningmarkt, zorg en onderwijs, niet meegeteld. De werkgever die personen illegaal tewerkstelt, wentelt deze externe effecten af op de samenleving. Als die effecten ook zouden worden meegenomen, zouden boetenormbedragen nog veel hoger zijn.

Werken in Nederland is vrij toegestaan voor mensen met de Nederlandse nationaliteit of de nationaliteit van 1 van de landen van de Europese Economische Ruimte (EER) en Zwitserland. De EER omvat de landen van de Europese Unie plus Noorwegen, IJsland en Liechtenstein. Voor deze landen geldt vrij verkeer van personen en diensten. Het signaal van de Inspectie gaat daar dus niet over.

De Wav verbiedt werkgevers en particulieren om buitenlandse arbeidskrachten die geen vrije toegang hebben tot de Nederlandse arbeidsmarkt zonder geldige tewerkstellingsvergunning (TWV) of gecombineerde vergunning voor verblijf en arbeid (GVVA) voor zich te laten werken.