GRONINGEN – Het Openbaar Ministerie (OM) in Noord-Nederland heeft de maximaal mogelijke straf van vijf jaar en vier maanden en een beroepsverbod van tien jaar en vier maanden geëist tegen een man van 37 en een man van 63. Zij worden als leidinggevenden verantwoordelijk gehouden voor missstanden in de (voormalige) zorgboerderij “Aurora Borealis” in Wedde.
De officieren van justitie leggen de verdachten het medeplegen van mishandeling met voorbedachten rade ten laste van tien bewoners van de zorgboerderij in de periode van 2020 tot en met 2022. Dit gebeurde volgens de officieren op een bewuste en doordachte wijze die bijna elk voorstellingsvermogen te boven gaat.
Na een melding bij de politie wordt er in oktober 2022 onderzoek opgestart. Het blijkt dat er door het TV-programma van Alberto Stegeman in de zomer van dat jaar beelden van de misstanden zijn gemaakt, nadat meerdere oud-medewerkers hem daarover hadden benaderd. Dit leidt uiteindelijk in december 2022 tot de aanhouding van de beide verdachten. Zij zitten kort vast en mogen daarna onder voorwaarden dit proces in vrijheid afwachten.
De verdachten hebben in hun zorgboerderij de verantwoordelijkheid over bewoners met een beperkt geestelijk vermogen die volledig afhankelijk zijn van specialistische zorg. Het OM vindt dat de verdachten een “zorgsysteem” hebben bedacht – en in stand gehouden – waaruit mishandelingen voortvloeiden: zogenaamde fouten werden bestraft. Denk daarbij aan het straffen omdat de bewoners niet meteen wilden eten of dat zij diverse opdrachten niet goed uitvoerden.
De uitvoering daarvan lag bij hen en bij andere medewerkers. Deze medewerkers werd geleerd en opgedragen om op deze wijze met de bewoners om te gaan.
De omvang van de mishandelingen is volgens het OM op meerdere manieren duidelijk geworden. Deze blijken onder meer uit door Stegeman aangeleverde beelden en uit foto’s en video’s die daarna door het onderzoeksteam zijn gevonden op de gegevensdragers van de verdachten. Daarnaast is uit de systemen van de zorgboerderij en uit de verklaringen van (oud) medewerkers van de zorgboerderij af te leiden dat mishandelingen zijn gepleegd.
De aard van deze mishandelingen zijn vernederend en kwellend. Zo is een bewoner onder een druppelende tuinslang gezet en heeft iemand met voeten en benen buiten in de grond moeten staan. Ook is een bewoner in de vijver gegooid en moest iemand slapen in een bed vol met tuinafval. De voorbeelden zijn ontelbaar en de officieren van justitie hebben deze in het requisitoir kenbaar gemaakt aan de rechtbank.
Naast deze fysieke mishandelingen is volgens het OM ook gebleken dat de bewoners dagelijks gekleineerd, beledigd en uitgescholden werden. Ook werden ze uitgelachen en denigrerend toegesproken. Het wellicht schrijnendste voorbeeld is het tekenen van een Hitler-snor op het gezicht van een bewoner.
De op het verzoek van het OM benoemde deskundigen schrijven in hun rapportages dat de bewoners van deze zorgboerderij gebaat waren bij structuur, veiligheid en bescherming. Zij concluderen dat een aantal fundamentele menselijke behoeften met voeten zijn getreden en dat dit zeer schadelijk is geweest voor de geestelijke gezondheid van de bewoners.
Voor die geestelijke gezondheid lijken de beide verdachten geen oog te hebben gehad. Zij spreken meer over hun eigen problemen en de gevolgen die zij hebben ondervonden nadat de misstanden aan het daglicht kwamen. Ze blijven volhouden dat er zorg is verleend in Wedde en ontkennen het merendeel van de aan hen ten laste gelegde mishandelingen. Die houding neemt het OM hen uiterst kwalijk.
De officieren van justitie stellen vast dat de verdachten verantwoordelijk zijn voor een sadistisch militair regime, met straffen als belangrijk instrument, gebaseerd op angst en macht. Dat rechtvaardigt in hun ogen de maximaal mogelijke straf voor mishandeling.
Zoals het OM al eerder gemeld heeft, zal een aantal medewerkers van de zorgboerderij worden uitgenodigd voor een hoorzitting. Na zo’n hoorzitting kan het OM aan deze verdachten een strafbeschikking opleggen. De zaken tegen de overige medewerkers zijn geseponeerd.
Een deel van de wettelijke vertegenwoordigers van de bewoners hebben in totaal een schadevergoeding geëist ter hoogte van zo’n 116.000 euro. Het OM vindt de hoogte van deze gevorderde schadevergoedingen redelijk en voldoende onderbouwd.
Ondertussen gaat het leven door voor de bewoners. Daarin is de impact van het regime in Wedde nog dagelijks merkbaar. Een gedragswetenschapper stelt vast dat een bewoner ernstige schade heeft overgehouden aan zijn verblijf in de zorgboerderij. Ook zijn enkele voormalige bewoners bang om te drinken en te douchen en zijn zij angstig dat hun eten wordt afgepakt.
De officieren van justitie zijn het meest getroffen door het feit dat één van de bewoners weer huilt, terwijl altijd werd beweerd dat hij dat niet kon. “Als hij met foto’s van de zorgboerderij wordt geconfronteerd, ziet zijn begeleidster een verandering in zijn gedrag. Hij kijkt weg. De lach gaat van zijn gezicht en hij bladert dan snel terug naar een foto van zijn ouders, waarna zijn mimiek weer verandert naar prettig.”
Gelukkig krijgen de bewoners nu weer de zorg die hen toekomt, gegeven door gedreven, deskundige en vooral liefdevolle zorgprofessionals. Dat gaat met vallen en opstaan. “Maar ze zijn verlost van de verdachten en dat is ronduit een zegen. Op hun huidige verblijfplaatsen leren ze weer liefde en affectie kennen, worden ze erkend in wie ze zijn en kunnen ze zich eindelijk veilig voelen.”
