GRONINGEN – Voor elke keer dat er meer dan 2000 asielzoekers bij het aanmeldcentrum in het Groningse Ter Apel zijn, moet het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) een boete van 50.000 euro betalen aan de gemeente Westerwolde. De boete kan in totaal oplopen tot 5 miljoen euro. Dat heeft de rechter in Groningen bepaald in het tweede kort geding van de gemeente tegen het opvangorgaan. De geldstraf is lager dan de 75.000 euro die was geëist, maar flink hoger dan na de eerste rechtsgang, toen voor elke overtreding 15.000 euro betaald moest worden.
De nieuwe dwangsom geldt voor elk moment van de dag dat er meer mensen dan afgesproken op het terrein zijn, en gaat dus niet alleen over het aantal mensen dat er overnacht.
Tot nu toe telde het COA het aantal beslapen bedden om te bepalen hoeveel mensen aanwezig zijn. Maar Westerwolde stelt dat er nog meer mensen op het terrein zijn overdag. Zo worden asielzoekers die de nacht elders hebben doorgebracht, zoals bij noodopvangplekken, in de ochtend weer naar Ter Apel gebracht voor het vervolg van hun asieltraject. Volgens de gemeente, waarbinnen het aanmeldcentrum ligt, dragen ze bij aan de drukte en vele bewegingen op het terrein. De rechter is het met deze redenering eens en stelt dat er dagelijks een bezetting van 120 tot 140 procent op het terrein is.
De gemeente Westerwolde stelt ook, gesteund door onderzoeken van inspecties, dat door de drukte overlast en veiligheidsrisico’s toenemen voor zowel de asielzoekers als de COA-medewerkers en de omgeving. Ook daar gaat de rechter in mee. Het COA zal meer moeten doen om dat te voorkomen. De dwangsom geldt volgens de rechter “als prikkel” om het orgaan daartoe te bewegen.
Begin dit jaar zei het COA nog dat een boete niet nodig zou zijn. Het orgaan verwachtte zich snel aan de bestuursafspraak te kunnen houden. Dat bleek niet het geval. Het maximumbedrag van 1,5 miljoen euro dat toen op de dwangsom lag, werd in minder dan vier maanden begin juni bereikt. Nu beweert het COA dat een nieuwe, hogere boete niets zal veranderen voor de werkwijze van het orgaan. Het zegt er al alles aan te doen zich aan de afspraak te houden, maar doordat locaties in het land vol zitten en gemeenten weinig nieuwe plekken beschikbaar stellen, kan het niet meer doen. Een boete zou daar geen verandering in brengen.
Het COA heeft nog twee weken om het aantal mensen in Ter Apel naar beneden te krijgen, daarna gaat de dwangsom in.
