DEN HAAG – De overheidsschuld is de eerste helft van 2024 met ruim 6 miljard euro afgenomen tot 475 miljard euro. Dat is 43,2 procent van het bruto binnenlands product (bbp), een daling van bijna 2 procentpunt vergeleken met eind 2023. De schuld kon de eerste helft van het jaar dalen door een overschot van 8 miljard euro. Dit meldt het CBS op basis van voorlopige cijfers over de overheidsfinanciën.
De schuldquote van de overheid zit halverwege 2024 bijna op de laagste stand van de afgelopen 30 jaar. Die laagste stand dateert van eind 2007 toen de schuldquote 42,8 procent bedroeg. De schuld in euro’s nam weliswaar vanaf 2007 met bijna 80 procent toe, maar omdat ook de omvang van de economie bijna evenveel toenam is de schuldquote nauwelijks gestegen. In de periode tussen 2007 en nu heeft de overheid wel twee grote crises – kredietcrisis en corona – doorgemaakt, die de schuld in korte tijd snel lieten stijgen.
Het overheidssaldo en de schuldquote zijn belangrijke graadmeters voor de stand van de overheidsfinanciën in een land. De Europese normen hiervoor zijn een maximaal tekort van 3 procent in een jaar en een maximale schuld van 60 procent van het bbp aan het eind van het jaar.
Eerste halfjaar overschot van 8 miljard euro
Over de eerste helft van 2024 realiseerde de overheid een overschot van bijna 8 miljard euro. Dit is hoger dan het overschot van bijna 3 miljard euro over dezelfde periode vorig jaar. Over heel vorig jaar had de overheid uiteindelijk een tekort van bijna 4 miljard euro, oftewel 0,4 procent van het bbp.
De miljoenennota 2025 gaat uit van een tekort van 18,5 miljard euro voor heel 2024, oftewel 1,6 procent van het bbp. Om voor heel 2024 uit te komen op een tekort van 18,5 miljard euro zal de overheid in de tweede helft van dit jaar ruim 26 miljard euro meer moeten uitgeven dan zij aan inkomsten ontvangt. Onder meer de gevolgen van de uitspraken van de Hoge Raad over box 3 en over een Duits vastgoedfonds kunnen een groot effect op het saldo over de tweede helft van 2024 hebben. Deze herstelbetalingen zijn in de miljoenennota aan 2024 toegerekend.
Inkomsten met 15 miljard euro gestegen
De inkomsten van de overheid namen afgelopen halfjaar met bijna 15 miljard euro toe vergeleken met de eerste helft van vorig jaar. De belastingen en premies droegen 13 miljard euro bij aan die toename. De overige inkomsten stegen met bijna 2 miljard euro, voornamelijk door hogere verkopen. De uitgaven stegen met bijna 10 miljard euro. De grootste stijgers waren de beloningen van werknemers, ruim 4 miljard euro oftewel 10 procent, en de sociale uitkeringen, bijna 9 miljard euro oftewel 8 procent. De subsidies en overige overdrachten namen daarentegen sterk af, in totaal 8 miljard euro. Dat komt vooral door het aflopen in 2024 van maatregelen die in 2023 zijn getroffen om de gevolgen van de hoge energieprijzen te verzachten, zoals het instellen van het prijsplafond.
Bijstelling overheidssaldo 2022
Door het beschikbaar komen van nieuwe informatie heeft het CBS het overheidssaldo over 2022 bijgesteld. Het overheidssaldo over 2022 valt 0,8 miljard euro hoger uit door nieuwe gegevens over de opbrengsten uit de solidariteitsbijdrage. Het saldo over 2022 is nu licht positief, terwijl de eerdere berekening van het CBS een klein tekort liet zien. De solidariteitsbijdrage, een heffing eenmalig opgelegd aan bedrijven in de fossiele sector in 2022, wordt conform Europese richtlijnen aan 2022 toegerekend terwijl de opbrengsten in 2023 en 2024 door de Belastingdienst werden ontvangen.
Revisie nationale rekeningen en overheidsfinanciën
Door de revisie van de nationale rekeningen en de statistieken van de overheidsfinanciën wijken de gegevens in dit nieuwsbericht af van de gegevens vermeld in eerdere kwartaalnieuwsberichten over de overheidsfinanciën. Zo is door een herziening van het bbp de schuldquote over oude jaren naar beneden bijgesteld. Ook zijn de inkomsten en uitgaven door methodewijzigingen omhoog bijgesteld.
