DEN HAAG – De libellenpopulaties in Nederland zijn tussen 2008 en 2024 gemiddeld met 28 procent afgenomen. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van het CBS en De Vlinderstichting op basis van metingen binnen het Landelijk Meetnet Libellen.
Opvallend is dat niet alleen zeldzame en kwetsbare soorten getroffen worden; ook algemene libellensoorten zoals het lantaarntje laten een duidelijk dalende trend zien. Sinds 1999 zijn de vijftien meest algemene libellensoorten met gemiddeld 15 procent afgenomen, ondanks dat deze soorten gemiddeld meer warmteminnend dan koudeminnend zijn.
Warmteminnende soorten, zoals de vuurlibel en zuidelijke keizerlibel, vormen een uitzondering en profiteren juist van klimaatverandering. Deze soorten zijn sinds het begin van de metingen jaarlijks met gemiddeld 5 procent toegenomen, al vlakt deze groei de laatste jaren enigszins af.
Vooral koudeminnende libellensoorten zoals de groene glazenmaker en noordse winterjuffer hebben het moeilijk: zij zijn sinds 1999 met ongeveer 75 procent afgenomen. Soorten als de maanwaterjuffer en de noordse witsnuitlibel laten zelfs een daling van meer dan 95 procent zien in de afgelopen twaalf jaar.
Libellen die gespecialiseerd zijn in vennen en hoogveen worden zwaar getroffen door klimaatverandering en verdroging. Na droge zomers, zoals in 2018 en 2019, is het herstel van populaties uitgebleven en is er sprake van een structurele achteruitgang. Door hogere temperaturen treedt hittestress op bij deze libellen en droogvallende leefgebieden zorgen ervoor dat voortplanting onmogelijk wordt.
In contrast hiermee laten libellen van stromend water, zoals de weidebeekjuffer, juist een stijging zien van 43 procent ten opzichte van 1999. Libellen uit laagveen en moerassen vertoonden aanvankelijk groei, maar nemen sinds 2018 ook af.
Deze cijfers zijn gebaseerd op regelmatige tellingen die sinds 1998 worden uitgevoerd. Van de ongeveer 64 libellensoorten die in Nederland voorkomen, zijn gegevens van 47 soorten betrouwbaar genoeg om deze populatietrends te berekenen.