DEN HAAG – Minister Ruben Brekelmans (Defensie) biedt slachtoffers en nabestaanden namens het kabinet excuses aan voor het bombardement op het Iraakse Hawija in 2015, zei hij na afloop van de ministerraad. Bij de aanval kwamen ten minste zeventig burgers om het leven. Onlangs concludeerde de onderzoekscommissie onder leiding van oud-minister Winnie Sorgdrager dat Nederland hierbij bewust risico’s heeft genomen.
Het doelwit van het bombardement was een locatie van Islamitische Staat (IS) waar autobommen werden gemaakt. Hier lagen veel meer explosieven opgeslagen dan gedacht. Een tweede explosie was volgens onderzoekers enorm en hierbij werd een woonwijk weggevaagd. De vele slachtoffers die daardoor vielen, waren volgens het onderzoeksrapport het gevolg van een gebrek aan inlichtingen. Nederland leunde volledig op Amerikaanse informatie.
De aanval was juridisch gezien “rechtmatig”, concludeert Brekelmans na bestudering van het rapport. “Want je mag een terroristisch doel uitschakelen. Maar als je kijkt naar het menselijk leed dat daarmee onbedoeld is veroorzaakt, dat is natuurlijk verschrikkelijk.” Voor dat laatste biedt hij zijn excuses aan.
Een van de conclusies van de commissie-Sorgdrager is dat de Tweede Kamer hierover onvoldoende is geïnformeerd. Hier hebben eerdere ministers van Defensie al hun excuses voor aangeboden en Brekelmans herhaalt deze.
Op de vraag of deze excuses ook gepaard gaan met financiële compensatie, antwoordt de VVD-minister dat hij werkt aan projecten die de lokale bevolking moeten helpen. Donderdag heeft Brekelmans hierover gesproken met de burgemeester van Hawija. “Mogelijke voorbeelden” zijn investeringen in de infrastructuur en hulp aan getroffen lokale bedrijven, al is er nog geen besluit genomen. Nederland heeft eerder al zulke projecten uitgevoerd, bijvoorbeeld om het elektriciteitsnet te verbeteren.
Kort na publicatie beloofde de minister de aanbevelingen uit het onderzoeksrapport uit te voeren. In een Kamerbrief zet hij uiteen hoe hij dat doet. De afgelopen jaren heeft zijn ministerie het beleid rond burgerslachtoffers al “volledig aangepast”. Daardoor worden meldingen volgens Brekelmans beter opgepakt en wordt hierover ook beter gecommuniceerd.