DEN HAAG – Het Openbaar Ministerie mocht in maart 2022 een vertrouwelijk gesprek afluisteren dat drie journalisten van De Correspondent voerden met Sywert van Lienden, Bernd Damme en Camille van Gestel over de mondkapjeszaak. Dat oordeelt de rechtbank in Den Haag woensdag in een zaak die was aangespannen door De Correspondent.
De rechtbank meent dat het OM weliswaar inbreuk heeft gemaakt op het recht op bronbescherming, maar dat dit gerechtvaardigd was “gelet op het strafrechtelijk belang”. Van Lienden en zijn compagnons waren kort daarvoor aangehouden op verdenking van oplichting, verduistering en witwassen en het OM deed nog volop onderzoek.
De journalisten van De Correspondent voerden op 25 maart 2022 in een kasteel in Vorden zeven uur lang een achtergrondgesprek met de bestuurders van de Stichting Hulptroepen Alliantie om een reconstructie te maken van de omstreden mondkapjesdeal die zij sloten met de overheid. Ze hoorden anderhalf jaar later dat dit gesprek was afgeluisterd. De Correspondent vindt dat het afluisteren door het OM onrechtmatig is geweest omdat ze hun bronnen dienen te beschermen en wilde dat de rechter zich zou uitspreken over dergelijke afluisterpraktijken.
De rechter vindt wel dat het OM de journalisten eerder op de hoogte had moeten brengen van het afluisteren. Het afgeluisterde gesprek is door het OM uitgetypt en in oktober 2023 aan de advocaten van de verdachten gestuurd. Pas in februari 2024 heeft de rechter-commissaris dit uitgewerkte tapverslag gezien. Daarmee heeft de Staat volgens de civiele rechter onrechtmatig gehandeld. “De rechterlijke controle vond dus pas plaats nadat de stukken al waren gebruikt in de strafzaak”, aldus de rechter.
Volgens het OM was de afluisteroperatie alleen gericht op de verdachten in het onderzoek naar de mondkapjesfraude en niet op de journalisten.
Hoofdredacteur Rob Wijnberg van De Correspondent noemt het positief “dat de rechter erkent dat hier sprake was van een inbreuk op bronbescherming”. Wel noemt hij het teleurstellend dat de rechter dit gerechtvaardigd vindt. De Correspondent beraadt zich nog op vervolgstappen. Wijnberg is te spreken over de “tikken op de vingers” die het OM krijgt, waaronder het oordeel dat de journalisten eerder geïnformeerd hadden moeten worden. Tot slot heeft hij een advies aan collega-journalisten die vertrouwelijke gesprekken willen voeren met verdachten in een strafrechtelijk onderzoek. “Doe dat vooral op je eigen redactie, waar het OM je niet mag afluisteren.”