LEEUWARDEN – De PFOS die begin dit jaar in het Friese water Jelsumer Feart werd gevonden, komt van de Vliegbasis Leeuwarden. Uit onderzoek van het Wetterskip Fryslân blijkt dat de schadelijke stof in alle lozingen van de luchtmachtbasis aanwezig is. In het onderzoek staat dat geen andere bronnen van de vervuiling zijn gevonden.
Het waterschap kon niet met zekerheid vaststellen of de aanwezigheid van PFOS vooral door vroeger gebruik van PFOS-houdend blusschuim komt, of dat het ook komt door PFAS-stoffen die nog in gebruik zijn. De Europese PFOS-norm werd ruim 13.000 keer overschreden in de hoofdwatergang van de vliegbasis. In een andere rioolbuis werd ruim 2000 keer de toegestane waarde gemeten.
De vliegbasis, het waterschap, de GGD en gemeente Leeuwarden gaven uitleg over de onderzoeksresultaten op de luchtmachtbasis. Dijkgraaf Luzette Kroon zei dat de PFOS werd gevonden tijdens het baggeren van de Jelsumer Feart, dan wordt altijd direct bodemonderzoek gedaan. De vaart was ongeveer 30 jaar niet gebaggerd, de kans is daarom groot dat de vervuiling al langer in het water en de bodem aanwezig is. De GGD kon niet zeggen wat de gezondheidsrisico’s hiervan zijn voor omwonenden. “Daarover is nog weinig bekend. Dat moeten we verder onderzoeken”, aldus een GGD-specialist.
PFOS (perfluoroctaansulfonzuur) is een schadelijke stof die onder PFAS valt. Het is niet afbreekbaar in de natuur en mag sinds 2011 niet meer worden gebruikt.
Om de PFOS zoveel mogelijk uit de natuur te verwijderen, gaat Defensie eerst proberen de grond op de vliegbasis te zuiveren. Dat moet na de zomer beginnen. Daarna gaat het Wetterskip de Jelsumer Feart baggeren om de vervuilde grond zoveel mogelijk weg te halen.
In april kreeg het Wetterskip onderzoek van onderzoeksbureau Antea Groep waarin staat dat in 2018 ook al verhoogde concentraties PFAS zijn gevonden op de luchtmachtbasis.
Voor de aanpak van PFAS in Nederland, is volgens het Wetterskip regie vanuit het Rijk nodig. De kosten voor het onderzoek en de bodemsanering zijn te hoog voor het waterschap om alleen te betalen. Daarnaast moet er een landelijk plan komen.